කෘතිම සීනි යනු මොනවාද? 
කෘතිම සීනි (කෘතිම රසකාරක හෝ පෝෂණ නොවන රසකාරක ලෙසද හැඳින්වේ) යනු සැබෑ සීනි හෝ කැලරි එකතු නොකර ආහාර සහ පාන වර්ග වලට මිහිරි රසයක් ලබා දීමට භාවිතා කරන මිනිසා විසින් සාදන ලද රසායනික ද්‍රව්‍ය වේ.
මෙවැනි සීනි දැකිය හැක්කේ:
- සීනි රහිත සෝඩා වැනි රසකාරක පාන වර්ග වල
- සීනි රහිත ලෙස නම් කරන ලද කෘතිම ආහාර වල
- අඩු කැලරි අතුරුපස වර්ග වල
- රසකාරක පැකට් වල ඇස්පාර්ටේම්, සැචරින්, සුක්‍රලෝස්, ස්ටේවියා වැනි රසායනික ද්‍රව්‍ය ලෙස (Packet sweeteners – Aspartame, Saccharin, Sucralose, Stevia)
මෙවැනි සීනි ආරක්ෂිතද? ඒවාගේ ඇති අවදානම් මොනවාද?
මෙම රසකාරක බොහෝ රටවල ආහාර සුරක්ෂිතතා බලධාරීන් විසින් අනුමත කර ඇත, නමුත් දිගු කාලීන භාවිතය සහ අධික ලෙස පරිභෝජනය කිරීම සෞඛ්‍ය අවදානම් සමඟ පැමිණිය හැකිය:
- බඩවැල් වල සෞඛ්‍ය ගැටළු
කෘතිම සීනි මගින් නිරෝගී බඩවැල් බැක්ටීරියා වලට බාධා කළ හැකි අතර එය ආහාර ජීර්ණයට, ප්‍රතිශක්තියට සහ මනෝභාවයට පවා බලපෑ හැකිය.
- රස සඳහා තෘෂ්ණාව වැඩි වීම
සමහර අධ්‍යයනවලින් පෙනී යන්නේ රසකාරක මොළය රැවටිය හැකි බවත්, එමඟින් වැඩි සීනි තෘෂ්ණාවකට හේතු වන බවත් පසුව අධික ලෙස ආහාර ගන්නා බවත්ය.
- බර වැඩිවීමේ අවදානම
ඒවායේ කැලරි ශුන්‍ය වුවද, කෘත්‍රිම රසකාරක භාවිතා කරන පුද්ගලයින් බොහෝ විට ආහාර රුචිය වැඩිවීම නිසා බර වැඩි වේ.
- Aspartame සහ PKU රෝගීන්
Aspartame නම් කෘතීම සීනි ෆීනයිල්කෙටෝනූරියා-Phenylketonuria (PKU) නම් ව්‍යාධියක් ඇති පුද්ගලයින්ට භයානක ය.
- දිගුකාලීන බලපෑම් පිළිබඳ සැක
තවමත් නිශ්චිත දත්ත මඟින් නිගමනය නොවූවත්, සමහර පර්යේෂණ මඟින් හෘද රෝග, පසුකාලීන පිළිකා සහ පෝෂණාත්මක ගැටළු පිළිඹද අවධානයක් යොමු කර ඇත.
මේවාගෙන් වැලකීමට ගත හැකි ආරක්ෂිත විකල්ප මොනවද?
- මී පැණි, හකුරු හෝ පොල් සීනි වැනි ස්වාභාවික රසකාරක භාවිතා කිරීම.
- ස්වාභාවික පැණි රස සඳහා පලතුරු භාවිතා කිරීම.
- ඔබේ රස අංකුර අඩු පැණිරස ආහාර භුක්ති විඳීමට පුහුණු කරන්න.
සෞඛ්‍ය සම්පන්න සීනි වර්ග තෝරාගැනීම සඳහා උපදෙස්:
- ආහාර ඇසුරුම් මත ඇති අමුද්‍රව්‍ය ලැයිස්තුව කියවන්න — Sucralose, Aspartame, Saccharin වැනි නාම ඇතුළත්ද බලන්න.
- සෑම දිනකම කෘතිම රසකාරක භාවිතා නොකරන්න.
- ආහාර ස්වභාවිකව පැණි රස කිරීමට නැවුම් පලතුරු හෝ කුරුඳු භාවිතා කරන්න.
- Diet soda වෙනුවට සාමාන්‍ය ජලය, ධාන්‍ය කැඳ, උණු කෝපි, හෝ ඖෂධීය තේ පානය කරන්න.
කෘතීම සීනි ඔබට තාවකාලික සතුටක් ගෙන ඒවි — නමුත් ඒවා සැබෑවටම සෞඛ්‍යයට හිතකරද?
ස්වභාවික ආහාර සමබරව භුක්ති විඳින්න — එවිට ඔබේ සිරුර ඔබට ස්තූති වන්නේය!
යොමුව:
Conz A, Salmona M, Diomede L. Effect of Non-Nutritive Sweeteners on the Gut Microbiota. Nutrients. 2023 Apr 13;15(8):1869. doi: 10.3390/nu15081869. PMID: 37111090; PMCID: PMC10144565.
Jia H, Steffen L, Yi S, et al. Association between artificial sweetener consumption and risk of incident diabetes: the CARDIA study. Current Developments in Nutrition. 2025;9:107034. doi:10.1016/j.cdnut.2025.107034
Yılmaz S, Uçar A. A review of the genotoxic and carcinogenic effects of aspartame: does it safe or not? Cytotechnology. 2014 Dec;66(6):875-81. doi: 10.1007/s10616-013-9681-0. Epub 2014 Feb 8. PMID: 24510317; PMCID: PMC4235942.
